TRAKEOSTOMİ DEĞİŞİMİ VE BAKIMI
Trakeostomi, bazı akut ve kronik hastalıklar veya patolojik nedenlerden dolayı, solunum güçlüğü durumlarında, solunumu desteklemek ve hava yolu açıklığını sağlamak amacıyla; cerrahi bir yöntemle lokal ya da genel anestezi altında boyundan soluk borusuna bir delik açılarak, hava yolu açıklığının sağlanması işlemidir. Trakeostomi kanülü değişimi ise, hava yolu açıklığını sağlayan dış aparatın uzman kişiler tarafından değiştirilmesi işlemidir.
Evde Trakeostomi Kanülü Değişimi İşlemi
Trakeostomi, ilk açılacağı zaman hastanede, yoğun bakım /anestezi hekimi tarafından cerrahi bir işlem ile açılır. İlk kez yapılacak trakeostomi açılması işlemi evde yapılmaz.
Hasta trakeostomi açılıp eve taburcu olduktan sonra, trakeostomi kanülü denen asıl boğaza giren parça, belli periyodlarda, steril koşullarda; evde sağlık ve bakım hizmetlerinden sağlanacak bir yoğun bakım/anestezi hekimi ve hemşire desteği ile değiştirilmelidir. Trakeostomi kanülünün günlük bakımları hasta yakınları tarafından belli periyodlarda uygun dezenfeksiyon yöntemleriyle yapılmalıdır.
Trakeostomi Bakımı
- Trakeostomi dış kanülü, sadece gerekli olduğunda değiştirilmeli ve değiştirilirken temiz önlük giyilmeli, aseptik teknik kullanılmalıdır.
- Takılan trakeostomi kanülü steril veya dezenfekte edilmiş olmalıdır.
- Trakestomi kanülü çevresine antimikrobiyal topikal pomad kullanılmamalıdır.
Trakeostomili Hastada Doktora Ne Zaman Başvurulmalı?
- Trakeostomi kanülünde kayma olması,
- Trakeostomi kanülünün tıkanması ve tıkanıklığın geçmemesi
- Trakeostomi bölgesinde kanama olması ve kanamanın durmaması,
- Trakeostomi kanülü takılan yerin etrafında kızarıklık, bölgesel sıcaklık, kötü koku ve akıntı olması
- Ağrının artması
- Trakeostomiye rağmen nefes almada güçlük yaşanması gibi durumlarda mutlaka bir sağlık kuruluşuna, takipli hekime veya evde bakım merkezine başvurulmalıdır.
Trakeostomi Açılması İşlemi Hangi Hastalık veya Durumlarda Düşünülür?
Aşağıdaki durumlarda trakeostomi açılması işlemi uygulanabilmektedir.
- Solunum yollarının herhangi bir nedenle tıkanıklığı,
- Solunum yollarında ödem (şişme), yaralanma veya bazı akciğer rahatsızlıklarının neden olduğu solunum güçlükleri,
- Solunum kaslarının işlevinin azalması ya da yok olması sonucu oluşan solunum problemlerinde,
- Alzheimer, yaşlılık veya farklı bir hastalık nedeniyle, kendi başına çiğneme ve yutma becerisi sağlayamayan hastalarda gıdaların ve ağız içi sıvılarının solunum yollarına kaçmasını önlenmesi için,
- Geçirilen beyin kanaması veya ciddi kafa travması gibi durumlarda,
- Bazı hastalıklar nedeniyle, 10 gün ve üzeri süre ile kendi başına solunum yapılamaması durumları, uzun süreli solunum makinesi desteği ihtiyacı olan hastalarda trekeostomi açılması işlemi uygulanmaktadır.
Evde Trakeostomili Hasta Bakımı
Trakeostomi, hastaya hastane ortamında ve hekim tarafından steril koşullarda açılır. Hasta hastaneden taburcu olurken trakeostominin kalmasına karar verilirse, hastanın evde trakeostomi bakımına devam edilmesi gerekir. Uzman hekim tarafından steril şartlar sağlanarak trakeostomi kanülünün evde değişimi sağlanabilir. Bu nedenle, hasta yakınlarının taburculuk aşamasında trakeostomili hasta bakımı hakkında eğitim almaları gerekir.
• Trakeostomili Hasta Yakınlarının Eğitimi
Trekeostomili hastanın bakımında hijyen çok önemlidir. Boğaz kısmındaki açık alanın kontrolü, enfeksiyon oluşumlarına karşı o bölgenin korunması gereklidir. Bu nedenle hekim ve hemşireler tarafından, hasta yakınlarına “trakeostominin günlük bakımı, tüp değişim süreleri, enfeksiyonlara karşı öneriler, enfeksiyon belirtileri, solunum problemleri, balgam çıkışlarının kontrolü, kanama, beslenme” gibi konularda detaylı bilgilendirmeler yapılır. Hasta yakınları, evde yürütülen bu süreçte olası bir olumsuzlukta mutlaka hekimlerini aramaları gerekmektedir.
• Enfeksiyonlara dikkat edilmelidir.
Trakeostomi bölgesi açık bir alandır. Bu bölgenin enfeksiyonlara karşı korunması, bu nedenle temiz tutulması ve pansumanlarının yapılması çok önemlidir. Trakeostomi bölgesinde en çok dikkat edilmesi gereken durumlar; kızarıklık, bölgesel sıcaklık artışı, kötü koku ve akıntı olmasıdır. Bu durumlarla karşılaşıldığında, hekime bilgi verilmeli ve gerekirse tıbbi bir yardım alınmalıdır. Pansumanlarda kullanılan malzemelerin steril olmasına dikkat edilmelidir.